Sport en prestatiedruk: van stressfactor naar ontspanning
Geplaatst op 8 October 2025
| Een artikel als onderdeel van Onzichtbare blessure
| 3 minuten lezen
Altijd goede cijfers halen, presteren op het veld en ondertussen ook nog leuk en actief zijn op sociale media. Veel jongeren hebben het gevoel dat ze overal erg goed in moeten zijn. Die prestatiedruk kan leiden tot stress, onzekerheid en sombere gevoelens. Dit probleem wordt de laatste jaren steeds groter. Dat vertellen Loes Keijsers, hoogleraar aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, en Frederieke Vriends, klinisch neuropsycholoog en directeur van MIND Us. Sport speelt daarbij een dubbele rol: het kan jongeren extra druk geven, maar ook juist een waardevolle manier zijn om stress te verminderen.
Lees de samenvatting
Ontdek hoe jongeren omgaan met verwachtingen en waarom ontspanning minstens zo belangrijk is als presteren.
- Veel jongeren ervaren druk om te presteren, zowel op school als in de sport.
- Sporten kan helpen om stress te verminderen, maar soms zorgt het juist voor extra spanning.
- Coaches en experts delen tips om een gezonde balans te vinden tussen presteren en ontspannen.
- Lees hoe jongeren leren omgaan met verwachtingen van zichzelf en anderen.
Wat is prestatiedruk?
Prestatiedruk betekent dat jongeren steeds het gevoel hebben dat ze moeten presteren. Frederieke: “Jongeren staan altijd ‘aan’. Ze moeten presteren op school, in de sport en daarnaast sociaal actief zijn. Dat is ontzettend veel.” Loes vult aan: “We zien dat de prestatiedruk de afgelopen dertig jaar flink is gegroeid. Jongeren zeggen vaak dat ze het gevoel hebben dat ze perfect moeten zijn.”
Wanneer prestatiedruk te veel wordt
Een beetje spanning kan gezond zijn. Het motiveert en helpt jongeren om te leren omgaan met uitdagingen. Loes noemt dit mentale spierpijn: "Het is ongemakkelijk, maar het maakt je sterker.”
Te veel druk heeft het omgekeerde effect: het maakt je zwakker. Veel jongeren zijn bang om fouten te maken of denken dat ze alles perfect moeten doen. Daardoor raken ze hun plezier en motivatie kwijt. Frederieke: “Als jongeren verliezen of fouten maken, kunnen ze daar heel emotioneel op reageren. Dat zegt iets over hoe gevoelig ze zijn voor prestatiedruk. Ze willen het zo goed doen dat ze vergeten te genieten.”
Sport als ontspanning in plaats van extra spanning
School is een belangrijke bron van prestatiedruk, maar sport kan die druk ook vergroten. Denk aan het willen winnen van wedstrijden of de verwachtingen van ouders en coaches. Frederieke: “Ouders zien hun kind soms als de nieuwe Messi. Maar plezier maken is veel belangrijker dan altijd winnen.”
In een veilige en plezierige omgeving kan sport juist ontspanning en steun bieden. Jongeren leren hun hoofd leeg te maken, spanning los te laten en steun te vinden in een team. Loes: “Een beetje spanning hoort bij sport. Je leert winnen, maar ook verliezen. Als dat in een veilige omgeving gebeurt, maakt het jongeren juist veerkrachtiger.”
Hoe ouders en coaches kunnen helpen bij prestatiedruk
Of sport een bron van druk wordt of juist ontspanning geeft, hangt vaak af van de begeleiding. Ouders en coaches spelen een heel belangrijke rol. Loes: “Stress kan helpen om te leren, maar de balans moet wel goed blijven. Te veel druk maakt dat jongeren uitgeput raken.”
Handige tips voor hulp bij prestatiedruk
- Beloon de inspanning, niet alleen het resultaat. Een compliment voor hard werken geeft vaak meer motivatie dan een cijfer of een overwinning.
- Laat zien dat fouten maken normaal is. Deel ook je eigen stomme fouten, zodat jongeren zien dat je daarvan kunt leren.
- Zorg voor balans. Help jongeren om school, sport en vrije tijd goed te verdelen. Rust en ontspanning zijn net zo belangrijk als presteren.
- Praat over druk. Vraag hoe het gaat en luister zonder oordeel. Jongeren hoeven het niet alleen op te lossen.
- Maak plezier zichtbaar. Coaches kunnen trainingen afwisselen met speelse oefeningen. Ouders kunnen praten over wat hun kind leuk vindt, in plaats van alleen over prestaties.
Lees ook het artikel: Grenzen stellen: nee leren zeggen zonder schuldgevoel
Meer weten over prestatiedruk bij jongeren?
In een gemiddeld elftal zitten 2 jongeren die dag in dag uit een zware wedstrijd spelen. Niet op het veld, maar in hun hoofd. Uitspreken wat je voelt, is niet altijd makkelijk. Dat kan flink eenzaam voelen. Terwijl een klein beetje support al een groot verschil maakt. Daarom zetten de KNVB en Zilveren Kruis zich samen in om mentale gezondheid bespreekbaar te maken. Heb je zelf support nodig of wil je graag support geven? Check www.onzichtbareblessure.nl voor tips, podcasts en apps die je hierbij helpen.
Loes Keijsers
Dit artikel is geschreven in samenwerking met prof. dr. Loes Keijsers. Loes is hoogleraar aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en doet onderzoek naar de mentale veerkracht van jongeren en hun relatie met belangrijke mensen in hun leven, zoals ouders en coaches. Ze onderzoekt hoe steun uit deze relaties kan helpen om stress, prestatiedruk en mentale klachten beter te begrijpen en te voorkomen.
Frederieke Vriends
Dit artikel is geschreven in samenwerking met Frederieke Vriends. Frederieke is klinisch neuropsycholoog en directeur van MIND Us. Dit is een organisatie die zich inzet voor een mentaal gezonder Nederland. Ze richt zich op het vroeg zien en bespreekbaar maken van mentale problemen bij jongeren. Altijd met hun eigen stem en ervaringen als uitgangspunt.
