Eerste hulp bij kinderen en social media

Wel of geen telefoon, schermtijd, Tik-tokkende tieners… veel ouders worstelen met het social media gebruik van hun kinderen. Zo ook Yasmin, die wil weten hoe ze haar dochter hier het best in kan begeleiden. In deze aflevering van Avondraad praat Lobke met mediapedagoog Jacqueline Kleijer. Jacqueline deelt haar ervaring en geeft tips hoe je hier als ouder mee om kunt gaan.
Vraag

Lig je wakker van een werksituatie?

Stuur deze dan in een tekst- of spraakbericht naar avondraad@zilverenkruis.nl. Wil je meer weten over gezond werken? Ga naar zk.nl/magazine

Liever lezen dan luisteren?

LOBKE: Je ligt in bed, de wind raast rond het huis, verwarmingsbuizen tikken in de maat van je hartslag en gedachten spoken door je hoofd. Hoe hou ik het gezellig met een boze puber in huis? Of: die vriendschap vreet me op, maar ga ik dat durven zeggen? En: ik zou deze vakantie vast veel werkmail krijgen. Hoi, ik ben Lobke en leuk dat je luistert naar Avondraad. In deze podcast pieker ik over dingen waar jij 's nachts van wakker ligt, zodat jij dat niet meer hoeft te doen. Dus laat weten waar je 's nachts van ligt te tobben, mijn telefoonnummer staat in de omschrijving van deze aflevering, dan bespreek ik jouw piekergedachten met iemand die ook zoiets heeft meegemaakt of die er veel vanaf weet, zo voel je je niet alleen in dit probleem, heb je inspiratie hoe je hiermee om kunt gaan, en kan je hopelijk wat beter slapen, want ook dat telt mee voor je gezondheid.  

YASMIN: Hoi Lobke, je spreekt met Yasmin. Waar ik jouw hulp heel graag bij in wil schakelen is het volgende, opvoeden is al best lastig, digitaal al helemaal, en we lopen nu tegen zoveel dingen aan, ik heb TikTok zo lang mogelijk bij mijn dochter geprobeerd weg te houden, maar het is superpopulair en haar hele klas zit er eigenlijk op, ze zit in groep 8. Nou, ik wilde niet dat ze de enige was die het niet heeft, dus nu heeft ze ook een account. En natuurlijk staan er leuke dingen op, maar ik schrik ook van hoeveel heftige video's erop staan. Eerlijk gezegd weet ik niet zo goed hoe ik haar hier in kan begeleiden, sowieso in het socialmedialandschap, en ik hoop dat jij hier tips voor hebt. Nou, ik hoor graag van je, dankjewel.  

LOBKE: Nou, dank voor je vraag, Yasmin. Heel belangrijk onderwerp, denk ik, ik herken het ook wel gezien ik zelf een dochter heb in die leeftijd, maar het gaat natuurlijk ook heel erg om: wat is goed voor je kind, en qua gezondheid, want je wil dat je kind meedoet, maar je wil ook niet dat het angsten overhoudt aan bepaalde social media. Nou, vandaag zit Jacqueline Kleijer bij mij in de studio, ze werkt als mediapedagoog voor Opvoeden in Liefde, haar eigen bedrijf, en ze geeft trainingen over mediawijsheid aan ouders, leerkrachten, en op scholen aan leerlingen zelf. Jacqueline, welkom.  

JACQUELINE: Dank je.  

LOBKE: Nou, zoals ik net al even aangaf herken ik me inderdaad in het probleem dat speelt. Het is best een nieuw onderwerp, misschien, omdat er steeds meer social media ontstaan, zoals TikTok. Ik heb het gevoel dat we eigenlijk allemaal maar wat doen, laatst gaf ik bij mijn vriendinnen op de app aan: wat zijn jullie regels hierover? Niemand weet het eigenlijk. Hoe zie jij dit?  

JACQUELINE: Ja, dat, ik hoor dat vaker van ouders en ik herken dat ook wel, en ik denk eigenlijk dat het voor iedere ouder een nieuw probleem is, dus het probleem is nog niet echt nieuw, maar als je ouder wordt, dan is het eigenlijk een nieuw probleem en dat komt ook omdat je, in, je hebt zelf eigenlijk niet echt een voorbeeld van je eigen ouders, want het enige wat jouw ouders misschien gezegd hebben is 'niet zo lang televisie kijken, anders krijg je vierkante ogen'. 

LOBKE: Precies, nou, die gebruik ik zelf soms ook nog weleens, ja. 

JACQUELINE: Oh ja, oké, ja.  

LOBKE: Heel slecht. 

JACQUELINE: En ja, en dat is het dan een beetje, en dan is er nu inderdaad zoveel, en eigenlijk is er dit jaar pas, komt pas echt de discussie op gang: mogen er nou eigenlijk wel of geen mobieltjes op school, en hoe slecht is het eigenlijk? Dus we worden ons steeds bewuster van de invloed van wat het eigenlijk allemaal doet, dus het is helemaal geen gekke vraag. 

LOBKE: Nee, maar het is wel lastig, want ik vind, je vindt het als ouder vaak belangrijk, hè, dat je je kinderen zo gezond mogelijk opvoedt, dat je ze in ieder geval niet te veel schaadt, maar, ja, waar moet ik beginnen, wat is goed voor ze, en, qua media dan, zeg maar, wat je, wat kan ik wel toestaan en wat niet?  

JACQUELINE: Nou, wat eigenlijk altijd mijn eerste advies is om heel erg goed naar jezelf te kijken en naar je eigen kind en naar je eigen huishouden, en natuurlijk is het heel goed om met vriendinnen en andere ouders, collega-ouders erover te hebben, hoe doen jullie het eigenlijk, maar laat je daar ook niet van de wijs af brengen hè, want sommige mensen kunnen heel strikt hun regels hebben en zich daar ook heel goed aan houden, terwijl dat misschien bij jouzelf helemaal niet zo goed past, dus je mag jezelf ook wel een beetje credits geven voor je eigen opvoedingsstijl, dus dan word je er al wat ontspannener in, en wat ik uit de vraag van deze moeder hoor is dat zij zich echt zorgen maakt over de content, zo noem je dat dan, die haar dochter ziet, en dat is eigenlijk een hele legitieme vraag, want er staat echt wel veel slechts ook op TikTok, naast dat er leuke dingen op staan, staan er ook hele enge dingen op, en ik denk dat het heel goed is dat je je daar bewust van bent als ouder en dat je daar, zeker in de opvoeding, goed naar kijkt.  

LOBKE: Ja. Nou, dat is interessant dat je dat aankaart, want daar heb ik zelf als ouder al een fout begaan, van, mijn dochter die inderdaad een filmpje zag waar ze gewoon bijna een paniekaanval door kreeg. Ik zag het nog als iets onschuldigs in eerste instantie, TikTok, van: er staan leuke filmpjes op waar je leuk leert dansen, maar er zit dus best wel wat engs tussen, hoe kun je je kinderen daar dan voor beschermen?  

JACQUELINE: Nou, ik zal een beetje uitleggen hoe het werkt. TikTok is… Nou, nee, eigenlijk zit het zo dat alle apps zeg maar die je op je telefoon hebt, of die je kind op zijn of haar telefoon heeft, die zijn er allemaal op gebouwd om jou zo lang mogelijk naar het schermpje te laten kijken, dus eigenlijk is het een grote concurrent van de ouders, zeg maar, het is heel verslavingsgevoelig, en misschien heb je, kijk je zelf weleens naar TikTok? 

LOBKE: Nou, TikTok niet nee. 

JACQUELINE: Nee? Nou, dat zou ik je eens… 

LOBKE: Andere dingen wel, Instagram, ja. 

JACQUELINE: Nou, dat zou ik je zeker aanraden als jij je dochter naar TikTok laat kijken, om er zelf ook eens naar te kijken. Dat doe ik zelf ook, als professional, want ik moet natuurlijk advies geven en ik praat heel veel met kinderen hierover, en als ik dan, ik heb zelf geen account, zeg maar, maar op het moment dat ik ga kijken heeft TikTok precies onthouden waar ik de vorige keer naar gekeken heb, en op het moment dat ik weer inschakel, dat mag eigenlijk niet maar dat doet TikTok wel, en op het moment dat ik weer inschakel zit ik meteen in filmpjes die ik heel interessant vind, dus ikzelf kan onmogelijk 5 minuten naar TikTok kijken, dat is minstens een kwartier, en vaak, moet ik eerlijk zeggen, sluipt het erin dat dat al langer is, dus ik zit in een soort, ja, ik, bij kinderen noem ik dat weleens een stroom aan leuke filmpjes, maar voor ons kan ik zeggen: dat is een algoritme. Dus TikTok, die onthoudt wat ik leuk vind en daar ga ik naar kijken. Stel nou dat jouw dochter, want je hebt een, jij had het over je dochter… 

LOBKE: Ja, klopt. 

JACQUELINE: …dat die bijvoorbeeld op een of andere manier terecht is gekomen op een heel eng filmpje, en TikTok is eigenlijk vanaf 13 jaar, en er staan ook, ja, eigenlijk de, als je content creator bent, zeg maar, dus als je veel likes wil hebben, als je op TikTok zit, ja, dan krijg je de meeste likes als je een soort filmpjes maakt waar mensen van schrikken of die iets oproepen, want dan gaan ze delen, heb je dit gezien, dus het kan heel goed zijn dat jouw dochter op een of andere manier dit aangeraden krijgt, dus dan gaat ze kijken, klikt ze erop, misschien is het een supereng filmpje, kijkt ze er van schrik te lang naar, en dan kan het zomaar gebeuren dat het in haar algoritme zit, dus dat ze er meer ziet. 

LOBKE: Ja, dan krijg je alleen maar meer van dat soort enge filmpjes, ja. 

JACQUELINE: Ja, ja. En wat je dan in ieder geval als ouder moet weten is dat je je dochter kan adviseren dat als ze iets ziet wat heel erg eng is op dat moment, ja, dat ze het uit kan zetten, dat ze eruit kan gaan, dat ze kan leaven, en er zit een knopje bij TikTok dat je kan zeggen: niet meer geïnteresseerd, dus dat is de eerste oplossing. Als ik gastlessen geef en ik praat met kinderen, op basisscholen, laten we het even over basisscholen hebben, dan vraag ik, dan is één van mijn vragen van: heb je weleens iets heel engs gezien, of dat je je, wat zou je dan kunnen doen? En dan vraag ik zeg maar eerst van: stel dat je, op het moment dat je iets heel engs ziet, wat kun je dan doen? En dan, ja, dan, dus op het moment zelf, dus dan zeggen zij van: ja, dan klik ik weg, of dan ga ik even met mijn huisdier knuffelen, of dan ga ik voetballen, en dat zijn eigenlijk hele goede tips, dus dat je, als je heel erg schrikt dat je met je lichaam zeg maar reageert op hetgeen wat je gezien hebt, dus dat je het wel lekker… 

LOBKE: Ja, dat je iets doet waar je rustiger weer van wordt, ja.  

JACQUELINE: Juist, dus met voetballen schop je het er letterlijk uit… 

LOBKE: Ja, ontspannen, ja. 

JACQUELINE: …of met knuffelen maak je ook andere gevoelens aan, zeg maar, en wat ook een hele goede tip is, is dat je als je een heel eng filmpje ziet, dat je daarna een filmpje, direct een filmpje gaat kijken wat je, waarvan je weet dat je dat heel leuk vindt, bijvoorbeeld met babydiertjes of zo.  

LOBKE: Ja, precies, ja. 

JACQUELINE: Eigenlijk zet je dan een soort filtertje over dat filmpje heen wat je net gezien hebt, waardoor het weggaat, dus… 

LOBKE: Ja. Maar hoe schadelijk kan het zijn voor de gezondheid van kinderen als ze zulke enge filmpjes onder ogen komen? 

JACQUELINE: Nou, dat kan heel schadelijk zijn, want weet jij nog hoe dat je reageerde als je in de zee ging zwemmen toen je Jaws had gezien? 

LOBKE: Nou, die niet, maar ik ben wel heel lang bang geweest voor de clown It, dus ik durfde heel lang niet over putten te lopen, want daar kwam 'ie uit. 

JACQUELINE: Ja. Ja, nou, en dan is dat zeg maar één film, en als je op TikTok zit, of je zit op de andere socials, dan zie je best wel, vaak zonder ouders zie je dus dit soort dingen. Dus op het moment zelf kun je, daar kun je het met je kind over hebben, hoe je dan kan reageren, en dan komt er nog een verlate reactie als je 's avonds in bed ligt, hè, dat vraag ik dan ook aan de kinderen, dan zeg ik: nou, dan lig je in bed, en dan ineens, dan krijg je dat hele zwarte gevoel en dan, wat je overdag gezien hebt komt op dat moment terug, wie herkent dat? Nou, dan gaan eigenlijk bijna alle vingers in de klas omhoog, dat ze heel erg, van iets geschrokken zijn, en dan ga ik met hen de tips doornemen: wat kun je op dat moment doen als je dan niet kan slapen, dat je hartslag omhoog gaat? Hè, dus we benoemen wat er gebeurt in het lichaam en hoe dat je daarmee om kan gaan, en eigenlijk, één van de tips is natuurlijk dat je naar je ouders kan gaan, een knuffel kan halen, en dan is het voor ouders heel belangrijk dat je dat heel serieus neemt. En dat is dus eigenlijk de tip aan de moeder, en aan jou, neem je kind altijd serieus, praat erover, zoek naar afleiding en bagatelliseer het zeker niet weg. Ja. 

LOBKE: Nee. Want het is een illusie om te kunnen voorkomen dat ze die angsten dus krijgen door middel van TikTok? 

JACQUELINE: Het is niet gezegd dat iedereen die angsten krijgt, en je zou het ook kunnen zien als een manier waarop je met enge dingen om kan gaan, hè, want er is bijvoorbeeld, ik weet niet of je dat weet, er is bijvoorbeeld op Netflix een, op dit moment een serie, Wednesday, hè, die is gebaseerd op The Addams Family…  

LOBKE: Klopt. 

JACQUELINE: …en daar is ook best wel veel over te doen, mag je daar op de basisschool nou wel of niet naar kijken, moeten ouders meekijken? Het ene kind kan iets anders aan dan het andere kind, en je kunt soms ook een beetje oefenen met, het is soms ook fijn hè, als iets een beetje spannend is, krijg je, ja… 

LOBKE: Ja, zeker, soms is het een lekker gevoel, als het niet té is.  

JACQUELINE: Ja. En als je dan, als je heel goed leert het onderscheid te maken tussen iets wat echt is en wat niet echt is, kan je eigenlijk ook een beetje oefenen met hoe je om kan gaan met enge dingen. Maar wat heel fijn is, dat je als kind leert dat je het uit kan zetten, dat je niet hoeft te kijken, dat je eruit kan stappen, en hoe ga je ermee om? Dus als ouders alles overnemen, dan leert je kind eigenlijk niks, maar geef goed advies, hoe ga ik hiermee om, hoe kan ik het vermijden, en vang op als het nodig is.  

LOBKE: Ja. En dat zijn natuurlijk skills waar je eigenlijk de rest van je leven wat aan hebt, want er zal, natuurlijk, in de rest van je leven zullen er ook dingen gebeuren, ja, waar je bang voor bent of die minder fijn zijn, en dat je dus leert van: hoe handel ik dan? Dat is eigenlijk wat je als ouder kunt meegeven.  

JACQUELINE: Jazeker, zeker. En ik hoorde laatst nog, echt een volwassen gamer, er is nu een nieuwe game, ik ben even de naam kwijt van die game, die is zo eng dat hij hem eigenlijk nooit gaat doen, dus hij weet van: dat moet ik niet gaan doen. Dus ook volwassenen hebben daar last van, of die, ja, kunnen daar nog steeds mee, op een bepaalde manier mee omgaan. Ja. 

LOBKE: Ja. Want ik hoor mezelf dan ook weleens zeggen van: ja, maar het is nep hè, je weet, maar dat is natuurlijk eigenlijk iets waar je helemaal niks aan hebt. Want ook al is nep, je kunt natuurlijk toch bang zijn.  

JACQUELINE: Ja. Ja, en toch heb je er iets aan, want het is… 

LOBKE: Ja, toch wel? 

JACQUELINE: Ja. Misschien kun je het niet zo goed integreren, zeg maar, in je lijf, hè, dat het nep is, maar je hoort het wel. Dus iedere keer als je in bed ligt en als je, of als je over die put loopt, dan denk je: oh, het was nep, het was nep. Weet je wel, je kunt er jezelf ook een beetje mee geruststellen, ja. 

LOBKE: Ja, precies, dus dat kan ook wel helpen, het is niet dat je het daarmee bagatelliseert als ouder dus? 

JACQUELINE: Nee. 

LOBKE: Nee, oké. 

JACQUELINE: Nee, dat ligt wel aan je toon.  

LOBKE: Ja. Ja, inderdaad, als je een beetje doet van: joh, maak je niet zo druk… 

JACQUELINE: Ja, dat is wel, dat is echt heel belangrijk. 

LOBKE: Ja, precies, dat is natuurlijk wel een verschil, ja. 

JACQUELINE: Ja, ja, ja. 

LOBKE: En wat vind jij een goede leeftijd om, ja, een mobiel, maar daarmee natuurlijk ook gewoon TikTok en groepsapps, om dat te introduceren, is dat gekoppeld aan een leeftijd? 

JACQUELINE: Ja, ik denk, wat interessant is aan je vraag, we hebben het over mobieltjes, en soms zeggen ouders van, ja, hè, wat je zegt, vanaf hoe oud die telefoon, maar je moet niet onderschatten dat, naast het mobieltje zijn kinderen vaak al heel veel online, hè, dus via de iPad, via de computer, via wat dan ook, het is niet dat dan je mediaopvoeding pas begint bij het mobieltje. Dus dat… 

LOBKE: Nee, dan is dit al laat daarvoor, ja. 

JACQUELINE: Ja, dus dat moet je zeker in de gaten houden. Sinds kort geef ik zelfs gastlessen in groep 5 en daar ben ik namelijk heel erg geschrokken, omdat, ik had zelf gewoon niet echt in de gaten hoeveel kinderen al doen, en die hebben nog geen telefoon, maar ze wisten wel heel veel en ze hadden al wel heel veel gezien. Maar mijn advies is om in groep 7, 8 een mobiel te geven, omdat als je kinderen naar de middelbare school gaan, dan is het wel fijn dat ze al gewend zijn aan de telefoon en aan het mobiele gebruik, en op de basisschool ben je echt opvoeder van je kind, hè, dus jij kan de regels als opvoeder bepalen, jij kan zeggen: je krijgt een mobiel, maar ik kijk wel mee, en: je krijgt een mobiel, maar dit en dat wil ik dat je niet of wel doet. Dus jij bent echt als opvoeder heel erg leidend in wat de regels daarover zijn.  

LOBKE: Ja. En op de middelbare school wordt dat minder, waarschijnlijk. 

JACQUELINE: Op de middelbare school, het is de bedoeling natuurlijk dat je je kind steeds losser laat, en dat 'ie dan, en… 

LOBKE: Moet ook zelfstandig worden natuurlijk, ja. 

JACQUELINE: Ja, ja, ja. Ik zeg altijd op de basisschool start je ook met de basis van de mediaopvoeding, en ja, je kind gaat de verkeerde dingen zien, die gaat de verkeerde dingen zeggen, die gaat ruzie maken, die gaat misschien een keer pesten, die gaat misschien een keer gepest worden, en dan is het heel fijn dat je als ouder mee kan kijken en dat je je kind daar tips in kan geven.  

LOBKE: Ja. En ben jij dan voorstander van het vrijlaten ervan, dan bedoel ik dus in het gebruik van de mobiel, van: pak de mobiel wanneer je wil, of is het meer dat je zou zeggen: doe [het op een soort afroep ? 15:02] of zo, weet je wel, wat, of helpt het al om op die leeftijd te zeggen van: nou, wees daar zelfstandig in en ik begeleid je?? 

JACQUELINE: Ja, ik denk dat kinderen zichzelf niet kunnen opvoeden.  

LOBKE: Nee. 

JACQUELINE: Nee, en zeker niet op de basisschool, dus ik denk dat het heel goed is dat je het goede voorbeeld geeft. Stel dat je tegen kinderen zegt: je mag maar twee uur per dag op de telefoon, en je pakt hem zelf doorlopend, dan is dat wat kinderen zien, hè, ze leren van hoe dat jij je gedraagt en dat is ook zo bij wat je hen toestaat. Dus als je zegt van: je mag maar, bijvoorbeeld twee uur per dag op de telefoon, ik zeg maar wat hè, ik zeg niet dat dat het is, maar… 

LOBKE: Ja, ja ja, nee, precies, als voorbeeld, ja. 

JACQUELINE: …je laat het daarbij helemaal los, dus je kind kan bijvoorbeeld als 'ie uit school komt de hele tijd op z'n mobiel zonder dat er consequenties zijn, dan is dat wat je kind leert. En dan leert 'ie dus dat begrenzing eigenlijk niet nodig is, dus mijn advies zou zijn om daar heel bewust mee om te gaan als je niet wil dat je kind zijn vrije tijd op de middelbare school alleen maar besteedt aan het mobiele leven, en als je weet dat de makers zeg maar van apps… 

LOBKE: Ja, die zorgen natuurlijk dat je terug blijft komen, dat je… 

JACQUELINE: Die, ja, die, hè, dat verslavingsgevoelige… 

LOBKE: Dat verslavende, ja.
 
JACQUELINE: …erin doen, en dat is bij games zo, dat is bij apps zo, ja, dan moet je echt aan de bak als ouder. 

LOBKE: Ik denk trouwens dat het bij het goede voorbeeld geven bij 99,9 procent van de ouders misschien wel misgaat. Omdat het… 

JACQUELINE: Nou, dat is inderdaad best een dingetje, want dat is ook iets wat ik aan kinderen vraag, hè, wat vind je van, hoe doen je ouders dat, en hoe is dat dan? En dan zeggen ze best wel pittige dingen, vind ik, en, van: ja, mijn ouders hebben altijd last van hun nek, m'n ouders, mijn vader wordt boos als ik er iets van zeg… En één keer zei een jongetje ook: ja, ik mis m'n vader.  

LOBKE: Ach, ja, jeetje.  

JACQUELINE: Ja, dat is echt… 

LOBKE: Kan best wel diep gaan, en dat is natuurlijk ook best wel kwalijk eigenlijk, ja. 

JACQUELINE: Ja. Het is heel kwalijk, want op het moment dat jij als ouder naar je schermpje kijkt en je geeft dus geen aandacht aan je kind, ja, dan ben je, je bent dus ergens anders. En… 

LOBKE: Ja. Ja, precies, je bent er niet bij, je bent niet betrokken, nee. 

JACQUELINE: Je bent er niet bij, nee.  

LOBKE: Nee, nee. En waar ik nog even mee zit is dat, die verslaving, die noemde je net al even, en dan denk ik van: kunnen wij een generatie, kunnen wij bij deze generatie voorkomen dat ze zeg maar allemaal verslaafd zijn aan apparaten of is opvoeding daar niet sterk genoeg voor? Zeg maar, is dat [niet het antwoord ? 17:28] 

JACQUELINE: Ja, ik vergelijk het vaak met roken. Als je, ik ben zelf opgegroeid in een tijd waarin, ja, je gewoon op een schoolplein stond te roken en waarbij, [bij de rokers het ? 17:40] altijd gezellig was, dus, nou, een beetje die tijd, en op een gegeven moment kwam die kentering en werd roken verboden op openbare plekken en toen zei nog iedereen: nou, dat krijgen ze nooit voor elkaar, en, nou, we zijn nu een aantal jaar verder, dat is echt veranderd… 

LOBKE: Klopt. 

JACQUELINE: …en het beeld daarover is ook veranderd, en ik vermoed dat dat met het gebruik van de mobiele telefoon ook zo gaat zijn, dat hoop ik eigenlijk.  

LOBKE: Dat we toch een kentering gaan krijgen hierin, dat dat toch… 

JACQUELINE: Ja, dat denk ik wel, dat kan bijna niet anders, omdat de, het gaat zo omhoog, weet je, als ik soms op middelbare scholen, bijvoorbeeld in de tweede vraag hoeveel uur per dag jongeren online zijn, dan is 8 uur geen uitzondering. Dat is echt… 

LOBKE: Een hele werkdag, ja. 

JACQUELINE: Ja, dat is heel pittig, ja. 

LOBKE: Ja. Ja, ik zou er echt wel uren met jou over door kunnen praten, over dit onderwerp, Jacqueline, ik ga toch even proberen samen te vatten wat wij besproken hebben. Het is dus als ouder belangrijk, en [ook even naar onze vraagsteller, Yasmin] kijk wat bij je opvoeding past, kijk zelf ook op TikTok om te weten van: wat krijgt jouw kind te zien? Geef een kind mee dat het eruit kan stappen, hè, dus dat het of letterlijk op die knop kan drukken van: dit wil ik niet meer zien, maar ook altijd gewoon het kan stopzetten, en neem vooral je kind heel serieus, dus ga het niet bagatelliseren, maar, ja, ontvang dat echt en probeer je kind daar ook in te helpen. Mijn vraag aan jou: heb ik hem zo een beetje goed samengevat of mis je nog een essentieel punt?  

JACQUELINE: Nou, ja, en nog één dingetje zou ik willen zeggen, want dit ging over TikTok, maar je hebt bijvoorbeeld ook nog de hele gamingindustrie, en dan zou ik als extra tip willen geven, stel dat je nou een gamer in huis hebt, dan kun je, dan is er een site, PEGI heet die, en die geeft advies zeg maar over de content van de games, dus als games eigenlijk heel eng zijn of iets anders oproepen, dan kun je als ouder, kun je kijken van: is het wel zo slim dat mijn kind deze game doet? 

LOBKE: Oh, wat goed, die gaan we er even bij zetten in de tekst bij deze aflevering.  

JACQUELINE: Ja, ja. 

LOBKE: Heel erg bedankt dat je er was, super interessant.  

JACQUELINE: Graag gedaan. 

LOBKE: Heb jij ook een situatie waarvan je wakker ligt, stuur me dan een spraakberichtje, mijn nummer vind je in de omschrijving van deze aflevering en hopelijk kan ik je helpen en val jij weer sneller in slaap. Dankjewel.  

JACQUELINE: Graag gedaan.