Vrouwengezondheid is een van de urgentste arbeidsmarktkwesties

Lerend Netwerk groeit

Sinds de 1e bijeenkomst van het Lerend Netwerk Vrouwengezondheid in juli 2024 is er veel gebeurd op het gebied van bewustwording. In nauwelijks meer dan 1 jaar tijd is het netwerk, opgezet door accountmanager Danielle van Tongeren en adviseur gezond ondernemen Alexandra Bemelmans van Zilveren Kruis, gegroeid naar 120 betrokken organisaties. Danielle: "We kwamen regelmatig bij klanten met een collectieve zorgverzekering die allemaal behoefte hadden aan zorg voor vrouwen in een bepaalde leeftijdsgroep. Dat daar een piek zat in het verzuim zagen we ook terug in de data. Toen besloten we dit thema op te pakken, met het Lerend Netwerk als 1e concrete resultaat."

Meer dan een vitaliteitsprogramma

De leden van het Lerend Netwerk zijn allemaal partners van de zorgverzekeraar en zetten zich in om hun organisaties te doordringen van de impact die vrouwengezondheid heeft op welzijn en duurzame inzetbaarheid van bijna de helft van alle medewerkers. "Onze inzet is om samen te leren en te ontwikkelen”, vertelt Alexandra, “met als doel dat bedrijven in hun eigen context beter kunnen zorgen voor hun vrouwelijke medewerkers. We merkten dat bedrijven er wel mee aan de slag willen, maar nog onvoldoende kennis hebben om te bepalen hoe. Voordat je beleid kunt maken, moet je eerst begrijpen waar het over gaat en wat investeren in de gezondheid en het welzijn van vrouwen je organisatie kan opleveren. Met het Lerend Netwerk helpen we werkgevers hun kennis over dit thema te vergroten, zonder te adviseren over medische behandeling. Bijvoorbeeld door bedrijven te verbinden met experts op het gebied van vrouwengezondheid. Wat alle aangesloten werkgevers met elkaar gemeen hebben, is dat zij echt het verschil willen maken voor de vrouwen in hun organisaties."

1,4 miljoen vrouwen kampen met overgangsklachten

"De overgang heeft absoluut effect op werk”, betoogt Catherine Enters voor de volle zaal. “In Nederland raakt dat zo'n 1,8 miljoen vrouwen. 80% van hen ervaart klachten, en meer dan een derde daarvan zegt dat die klachten – denk aan slaapstoornissen, concentratieproblemen en psychische klachten – hun werk direct beïnvloeden.” Catherine is bedrijfsarts bij Arbo Unie en expert op het gebied van de overgang in relatie tot werk. Ze is medeauteur van de nieuwe richtlijn 'Overgang en Werk' voor de Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsartsen (NVAB). “Uit onderzoek blijkt zelfs dat 34% van het ziekteverzuim bij vrouwen tussen de 45 en 50 jaar gerelateerd is aan de overgang. Dat is geen 'vrouwenprobleem', maar een arbeidsmarktprobleem."

Hoewel de richtlijn Overgang en Werk primair is bedoeld voor bedrijfsartsen, zijn de opgenomen adviezen voor werkgevers minstens even belangrijk. Catherine: “Organisaties moeten écht zorgen voor een veilige, open sfeer. Van de directie tot HR en van het management tot de werkvloer, iedereen moet doordrongen zijn van wat de overgang inhoudt en wat de impact ervan kan zijn. Leidinggevenden spelen daarin een cruciale rol. Zij moeten worden getraind om signalen te herkennen. Als een vrouw, 45+, bijvoorbeeld zegt dat ze slecht heeft geslapen, mag een manager haar best de suggestie doen om eens met de bedrijfsarts te gaan praten. Elke bedrijfsarts heeft een preventief spreekuur, bedoeld om te voorkomen dat bepaalde klachten leiden tot langdurige uitval. Dat hebben we wettelijk zo geregeld – om het bedrijf kosten te besparen, en de medewerker veel ellende.”

Onderzoek Menopauze Consortium

Ook het UWV zet zich actief in om vrouwengezondheid de maatschappelijke aandacht en erkenning te geven die volgens Marcel cruciaal is: “We werken mee aan een groot onderzoek van het Menopauze Consortium van onder meer het RIVM en Amsterdam UMC. Het onderzoek richt zich zowel op de medische aspecten van de overgang als op de impact op werk. Zo’n 8.000 vrouwen bij het UWV vallen binnen de doelgroep. Veel van hen nemen deel aan het onderzoek. Dat zorgt ook voor erkenning binnen het bedrijf. We moeten echt leren mensen serieus te nemen als zij gezondheidsklachten ervaren. Stel de juiste interventies voor hen open, zodat ze die zelf kunnen aanvragen – zonder tussenkomst of goedkeuring van een leidinggevende. Het aanbod moet zó laagdrempelig zijn, dat medewerkers zelf de regie kunnen pakken, zonder toestemming van wie dan ook. Pas dan ben je bezig met goede preventie en neem je mensen en hun gezondheidsproblemen ook echt serieus."

“Die eigen regie is wat mij aanspreekt”, vertelt Marlies Smidt, adviseur Arbo, Veiligheid en Vitaliteit van de Haagse Hogeschool tussen 2 workshops door. “Dat medewerkers zelfstandig kunnen kiezen voor een interventie. Het is voor veel mensen, niet alleen voor vrouwen in de overgang, toch een forse drempel om zulke persoonlijke zaken met een leidinggevende te bespreken. Als we dat soort barrières kunnen wegnemen, lijkt me dat een stap in de goede richting. Maar ik moet nu opschieten, want mijn volgende workshop begint alweer!”

One-stop-shop Present! Service

“De workshops”, vertelt Ruud Pranger, “worden verzorgd door 9 zorgverleners die we hebben uitgenodigd vanwege hun specifieke aanbod voor vrouwengezondheid. Allemaal goede voorbeelden van onze diversiteit aan gezondheidsoplossingen”, vindt de deskaccountmanager Gezond Ondernemen van Zilveren Kruis. “Die selecteren we op basis van thema’s die spelen bij onze klanten. Het volledige aanbod is te vinden op ons platform Present! Service, een soort onlineshop waar organisaties zelf hun providerboog samenstellen uit een enorme bibliotheek van interventies en diensten. Ik hoor vandaag veel positieve reacties op de workshops. Dat is alvast een enorme opsteker voor ons werk. Maar wat mijn ideale uitkomst van deze dag is?" Hij kijkt even peinzend voor zich uit. “Dat elke bezoeker straks naar huis gaat met tenminste 1 nieuw inzicht, iets waarvan ze denken: dat wist ik nog niet. Vraag me aan het eind van de middag nog maar een keer of dat doel is gehaald."

Simpele aanpassingen maken al veel verschil

"Als werkgever en als samenleving kunnen we het ons niet veroorloven de specifieke gezondheidsbehoeften van vrouwen te negeren. De oplossing zit in kennis, openheid en praktische aanpassingen. Het begint met erkenning en het bespreekbaar maken op de werkvloer, zodat het taboe eraf gaat. Leidinggevenden spelen hierin een cruciale rol; zij moeten getraind worden om de signalen te herkennen en het gesprek op de juiste manier te voeren. Het gaat niet om medische diagnoses stellen, maar om vrouwen te vragen wat ze nodig hebben om hun werk te kunnen blijven doen. Simpele aanpassingen in regelruimte, zoals een later begin van de werkdag na een slechte nacht, kunnen al een enorm verschil maken. Uiteindelijk is het doel om ervaren, waardevolle medewerkers gezond en productief aan het werk te houden. We kunnen het ons simpelweg niet veroorloven hun kennis en ervaring te verliezen."

Op de goede weg

“We zijn er nog lang niet”, vindt Ruud, “maar we zijn op de goede weg.” Ik merk het in de gesprekken met klanten over ons dienstenaanbod. De kranten staan bol van nieuwe inzichten over vrouwengezondheid, het is regelmatig te zien op het nieuws en in talkshows, maar als ik voorstel eens te kijken naar het dienstenaanbod op dat gebied dan zijn ze altijd verrast. Het thema is nog niet breed doorgedrongen tot de werkvloer. Wat dat betreft heb ik hier vandaag wel heel veel ‘hé-dat-wist-ik-nog-niet-momenten’ gezien. Dus ja, voor vandaag is de missie wat mij betreft geslaagd.”

Meer weten?

Wil je meer weten over vrouwengezondheid of de mogelijkheden van het platform Present! Service? Het Lerend Netwerk Vrouwengezondheid helpt je graag op weg. Stel gerust al je vragen, of meld jouw organisatie aan via gezondondernemen@zilverenkruis.nl.

Lees ook

Inspirerende artikelen over Vrouw en gezondheid in het Magazine