Vitaliteitsmanager van het jaar: Sam Henke inspireert

“Inhoudelijk vind ik het prima om voor een grote groep spreken”, begint Sam, “maar zo’n verkiezing is toch anders. Dan gaat het ook over mijzelf en mijn drijfveren; dan wordt het persoonlijk. Op jonge leeftijd heb ik ervaren wat er gebeurt als een pijler in je leven wegvalt. De voortschrijdende dementie van mijn vader had een groot effect op het alles om hem heen. Dan zie je hoe een familie, een gezin, in zekere zin een systeem is dat begint te haperen. School, studie en werk; alles wordt moeilijker, gaat minder goed. Die ervaring werd mijn drijfveer om werk zo in te richten dat iemand bij dergelijke heftige problemen – privé of op het werk – voldoende ondersteuning vindt om er weer bovenop te komen. Dat Stedin ook een fijne organisatie is om voor te werken wanneer het even minder goed met je gaat, is daarom het mooiste compliment dat ik ooit heb gekregen.”

Stap voor stap transformeren

Vanuit Zilveren Kruis ziet Liesbeth als strategisch partner hoe Sam zijn visie bij Stedin in de praktijk brengt. “Het team bij Stedin is bijzonder zelfstandig. Mijn rol als adviseur is ondersteunend en dan scheelt het enorm als iemand zoals Sam een heel duidelijke visie heeft. Hij weet waar hij naartoe wil en wat hij daarvoor nodig heeft. Binnen een enorm diverse organisatie als Stedin zijn de doelen die hij zich stelt zonder meer ambitieus. Maar ik zie Stedin stap voor stap die transformatie maken, naar een organisatie waarin medewerkers voldoening ervaren – en ondersteuning kunnen vinden wanneer het even wat minder gaat.”

De maatschappij is niet ingericht op vitaliteit

“Duurzame inzetbaarheid valt of staat met de inrichting van het dagelijks werk”, zegt Sam. “Het moet bijdragen aan productiviteit en bedrijfsdoelen. Daar behaal je de winst, en dat is meer dan alleen het verlagen van verzuim. Programma’s voor vitaliteit en mentale weerbaarheid zijn extra’s, geen doel op zich. Een organisatie die de mentale basisbehoeften – autonomie, verbinding met collega's, en persoonlijke ontwikkeling – structureel weet in te vullen, biedt medewerkers zingeving en de ruimte om te floreren. Er bestaat geen enkele training die een gebrekkige werkinrichting kan compenseren. Het werk zelf moet passen bij de mens.”

“Maar daarmee ben je er nog niet. We leven in een maatschappij die niet is ingericht op vitaliteit. Binnen onze organisaties kunnen we nog zo vooruitstrevend proberen te werken, het verhindert niet dat we leefstijlziekten jaar na jaar alleen maar zien toenemen. De maatschappij is ingericht op consumeren en we leven in tijden van overvloed. Ongezond eten is overal, we bewegen minder en ervaren minder echte verbinding. Met als gevolg dat steeds meer mensen kampen met overgewicht, diabetes type 2, of hart- en vaatziekten. Het aantal mensen met mentale klachten en burn-out groeit al decennialang. Daar ligt wat mij betreft de grootste uitdaging, om een broodnodige maatschappelijke verandering op gang te brengen.”

Een stoel aan tafel in Den Haag

Liesbeth: “Vitaliteit en welzijn kun je inderdaad niet los zien van die bredere maatschappelijke context. Die kunnen wij met elkaar niet veranderen, maar dat betekent niet dat we niets kunnen doen. Sinds kort vertegenwoordigt Sam de Wellbeing Community in de kerngroep Brede Maatschappelijke Samenwerking burn-outklachten. Dat is een initiatief van de ministeries van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en Volksgezondheid, Welzijn en Sport om het mentale welzijn van werkend Nederland te verbeteren. Dat we daar een stoel aan tafel hebben gekregen is uniek, en echt een verdienste van de hele community.”

“Ja, heel bijzonder”, beaamt Sam. “Met Zilveren Kruis en de Wellbeing Community willen we onze praktijkervaring en inzichten uit brainstorm- en co-creatiesessies inzetten om met het ministerie ook maatschappelijk iets van een verandering in gang te zetten. Hoe kunnen we onze kennis delen met de maatschappij? Hoe kunnen we bewerkstelligen dat bijvoorbeeld de zorg net iets anders wordt ingericht, zodat vitaliteit de aandacht en inzet krijgt die het verdient? Dat gezonde keuzes makkelijker worden? Die verantwoordelijkheid kun je niet bij het individu leggen. Zeker, eigen regie is van onschatbare waarde als het gaat om welzijn en vitaliteit, maar het mag nooit een excuus zijn om de bal over de schutting te gooien naar de medewerker en te zeggen, ja, je bent zelf verantwoordelijk.”

Eigen regie begint met solide gereedschap

“Eerst en vooral moet je mensen de gereedschappen geven om zelf die regie te kunnen nemen. Dan mag het dus niet zo zijn dat je naar je leidinggevende moet, of langs HR, als je hulp nodig hebt omdat je ergens mee zit. Dan moet je binnen 24 uur in gesprek kunnen met een psycholoog als je dat nodig hebt. Of met pijnklachten naar een fysiotherapeut zonder dat je daar toestemming voor hoeft te vragen. Leidinggevenden moeten die eigen regie faciliteren. Dat begint bij signaleren, het gesprek aangaan en medewerkers stimuleren die hulp ook daadwerkelijk te zoeken. Maar ook dat gaat niet vanzelf. Niet elke manager is een peoplemanager. Als organisatie moeten wij daarom leidinggevenden in staat stellen die gesprekken te voeren. Bij Stedin maken we dat nu iets makkelijker, door vanuit HR aan medewerkers te vragen hoe het met hen gaat, of zij hun werk met plezier kunnen uitvoeren, of ze het fysiek en mentaal aankunnen. De medewerker weet dat die informatie direct bij de manager terechtkomt. Voor leidinggevenden wordt het daardoor veel makkelijker om dat gesprek ook aan te gaan. Als je wil dat mensen regie nemen, dan moet je daar je hele organisatie structureel op afstemmen.”

“Als zorgverzekeraar faciliteren wij die processen en initiatieven waar we maar kunnen”, vult Liesbeth aan. “We bespreken regelmatig Stedins plannen, waar de focus ligt voor het komende jaar en welke stukken van de puzzel wij daarin kunnen passen. Door data beschikbaar te stellen, of door Sam in contact te brengen met andere partijen uit ons netwerk die een bijdrage kunnen leveren. Recent hebben we nog een strategiesessie gefaciliteerd en binnenkort gaan we aan de slag met een doelgroepenaanpak op basis van het Vitality-model.

Op koers voor de toekomst met data als kompas

“Die samenwerking met Liesbeth als vaste contactpersoon is ontzettend fijn. We kijken gezamenlijk naar welke thema's strategisch relevant worden, op basis van data die Zilveren Kruis heeft rondom gebruikte zorg. En binnen de Wellbeing Community werken we samen met de sector aan een meerjarenplan om gestructureerd aan de uitdagingen van de toekomst te werken. Ja, dat zal de komende jaren wel voornamelijk draaien om leefstijl en mentale klachten.”

“Of ik tips heb voor mijn opvolger als Vitaliteitsmanager van het Jaar? Ja, misschien wel. Toen ik na de verkiezing nog half in een roes thuiskwam, zat mijn vriendin klaar met champagne en frietjes. Om het te vieren, en tegelijk ook vooral jezelf niet te serieus te nemen, heerlijk. Mijn tip aan mijn opvolger: ”Ga ’s avonds ook lekker frietjes eten, dat is mij erg goed bevallen! En geniet ervan dat je vakgenoten het je gunnen. Pak ook de positie die je krijgt. Je krijgt vaker een podium en dat kan je inzetten om een positieve bijdrage te leveren aan het vakgebied. Ik zou zeggen: grijp die kans, want dat is best wel bijzonder. Ik heb het met heel veel plezier gedaan.”