Hoe creëren we samen een veilige werkomgeving?
Deze zomer organiseerden we vanuit Zilveren Kruis Zorgkantoor onze eerste leersessie voor aanbieders in de gehandicaptenzorg. Een interactieve dag die in het teken stond van grensoverschrijdend gedrag en de dilemma’s die dit met zich meebrengt. Een veelgehoord thema bij onze zorgverleners. Daarom nodigden wij Enna Butte en Jeroen Wolfswinkel van Fivoor uit. In een workshop ‘Agressie en Veiligheid’ keken zij samen met de deelnemers hoe je hier als team het beste mee om kunt gaan. Hieronder blikken Enna en Jeroen terug op deze workshop.
Waar ging jullie workshop precies over?
Tijdens onze workshop gingen we samen met de deelnemers op zoek naar het antwoord op de vraag: hoe kom je als team tot een gemeenschappelijke manier van werken en visie wat betreft veiligheid? Het raamwerk van onze trainingen is altijd hetzelfde. Maar tijdens elke training ontstaan andere discussies.Waarom is zo’n gemeenschappelijke visie belangrijk?
Je ziet bij veel teams dat iedereen zijn eigen manier heeft om met vervelend tot agressief gedrag om te gaan. Degenen die bepaald gedrag lastig vinden, zijn bang te horen dat zij niet meer met die doelgroep moeten werken. Zij hebben vaak het gevoel dat ze alles zelf moeten kunnen en houden ze problemen voor zichzelf. In zo’n geval schiet je tekort als team. Je moet als team zaken waar je in de dagelijkse praktijk tegenaan loopt bespreekbaar maken.
Waar loopt men in de dagelijkse praktijk zoal tegenaan?
Vooral het onderscheid tussen een individuele en gemeenschappelijk aanpak. Je neemt in je werk altijd jezelf als persoon mee. Je karakter, je opvoeding: dat speelt allemaal mee. Daarnaast heb je ook een professionele rol. Wanneer de interactie met een cliënt helemaal geaccepteerd is, heb je de ruimte iets van je persoon te laten zien. Maar op het moment dat er sprake is van grensoverschrijdend gedrag dat je persoonlijk raakt, wordt verwacht dat je uit je professionele rol reageert. En dat kan heel lastig zijn. De vraag is wanneer je reactie daadwerkelijk professioneel is. Wanneer mag je iets op je eigen manier doen en wanneer kies je als team voor een gemeenschappelijke werkwijze?
Hoe ziet zo’n gemeenschappelijke werkwijze er in de praktijk uit?
Sommige mensen raken niet zo snel geïntimideerd door grensoverschrijdend gedrag en zijn gewend dingen in hun eentje op te lossen. Maar je hebt ook teamleden die hier beduidend meer moeite mee hebben. In zo’n geval is het belangrijk dat de eerste groep een stapje terugdoet. Spreek bijvoorbeeld af om bepaalde situaties altijd met zijn tweeën aan te vliegen. Zo worden de mensen die iets lastig vinden beter ondersteund. En stel dat ik een cliënt op bepaald gedrag aanspreek, dan moet ik weten dat een ander dat ook doet. Een grens moet niet individueel zijn, maar gelden voor het hele team. Deze uniformiteit geeft cliënten ook duidelijkheid, omdat ze altijd hetzelfde kunnen verwachten.
Wat voor reacties kregen jullie tijdens de afgelopen workshop?
De workshop zorgde voor veel discussie, in positieve zin. Het was een geïnteresseerde en gemotiveerde groep. Net als bij andere trainingen merkten we dat mensen blij zijn om het thema veiligheid als groep te benaderen. In de dagelijkse praktijk gaat het vaak om status. Wie is ergens goed in en wie juist niet. Maar tijdens onze training doen die sterkere en zwakkere rollen er niet meer toe. En dat geeft mensen een goed gevoel.
Was deze workshop genoeg om echte verandering te realiseren?
We proberen te zorgen voor bewustwording. Dat mensen zich realiseren dat ze er niet alleen voor staan, maar dat je je team moet betrekken. Daarna begint het pas. Deze workshop was uniek in de zin dat het slechts één training was. Het was vooral bedoeld om mensen te laten nadenken – een soort eye opener. Onze training duurt meestal 4 dagdelen verspreid over een aantal weken. Driekwart jaar later komen we meestal nog een keer terug om te kijken hoe het dan ervoor staat. Het uiteindelijke doel is dat teams een gemeenschappelijke benadering van grensoverschrijdend gedrag ontwikkelen. Zoiets lukt je natuurlijk niet in een dag.
Hoe is het om deze trainingen te geven?
Ik vind het supermooi om te zien hoe begaan iedereen is met z’n cliënten. Mensen zijn zo persoonlijk betrokken en gepassioneerd. Dat is echt super inspirerend. Maar het is tegelijk een valkuil: vanuit die enorme betrokkenheid ga je snel dingen op je eigen manier doen. Wij zeggen daarom: ja, passie is fantastisch. Maar bij grensoverschrijdend gedrag wil je altijd vanuit een teamvisie handelen. En niet vanuit het individu.
Is dat de belangrijkste les die jullie meegeven?
Zeker. Maak binnen je team ruimte om grensoverschrijdend gedrag bespreekbaar te maken. Blijf met elkaar in gesprek gaan over welke werkwijze je als team wilt hanteren. Dat is het vertrekpunt om elke situatie beter aan te pakken.